จิตเป็นวิญญาณขันธ์ จัดเป็นกองทุกข์ หรือจิตไม่เป็นขันธ์
ถาม : จิตเป็นวิญญาณขันธ์ จัดเป็นกองทุกข์ หรือจิตไม่เป็นขันธ์ ขอความกรุณาอาจารย์สุรวัฒน์ช่วยอธิบายด้วยครับ
ตอบ : ต้องนิยามคำว่า “จิต” ให้ชัดเจนก่อนครับว่า หมายถึงอะไร
เพราะคำนี้มีใช้ในหลายความหมาย ไม่มีนิยามความหมายที่ตายตัว
เช่น จิตของคนทั่วไปก็อย่างหนึ่ง จิตพระอรหันต์ก็อีกอย่างหนึ่ง
จึงต้องดูอีกว่ากำลังใช้คำว่า “จิต” ในการสื่อความเรื่องใด
ถ้าเป็นการเรื่อง ขันธ์ ๕ ของคนทั่วไป
จิตจะมีความหมายรวมถึง เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์
ซึ่งยังเป็นขันธ์ที่เป็น อุปาทานขันธ์
ส่วนจิตพระอรหันต์ ผมก็ไม่ทราบว่าจัดเป็นขันธ์หรือไม่
ถ้าจัดเป็นขันธ์ก็คงเป็นขันธ์ที่ไม่เป็นที่ตั้งของอุปาทานอีก
แต่ในบางกรณี ก็พบการใช้คำว่า จิต ในความหมายของ วิญญานขันธ์อย่างเดียว
ส่วนตำราพระอภิธรรมจะอธิบาย จิต ว่าเป็นธรรมชาติรู้อารมณ์
ถาม : อุปาทานขันธ์ อยู่รวมใน ขันธ์ห้า ด้วยหรือยังไงครับ?
ตอบ : อุปาทานขันธ์ ก็คือ ขันธ์ ๕ ของผู้ที่ยังไม่ใช่พระอรหันต์
ถ้าเป็นพระอรหันต์วันใด วันนั้นขันธ์ ๕ ก็ไม่ใช่อุปทานขันธ์อีกต่อไปครับ
ส่วนวิญญาณขันธ์นั้น
ได้แก่ ขันธ์ที่ทำหน้าที่รู้รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส และธรรมารมณ์ (รู้อารมณ์)
แต่จะเป็นผู้รู้หรือไม่นั้น ถ้าจะว่ากันง่ายๆ ก็ต้องดูว่า
ในขณะนั้นมีความตั้งมั่นในการรู้อารมณ์หรือไม่
ถ้ามีความตั้งมั่นในการรู้อารมณ์ ก็เรียกว่าผู้รู้ได้
แต่ถ้ารู้แบบไม่ตั้งมั่น ไหลไปจมแช่อารมณ์ ก็ไม่เรียกว่าผู้รู้ครับ
เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓
ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่
สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่
ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่
คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่
