Dhammada.net

จิตที่หลงไป

ทุกครั้งที่รู้เท่าทันความดิ้นรนพยายาม
ที่จะทำจิตให้เป็นไปตามที่อยากให้เป็น
ก็จะเห็นว่า
การพยายามทำจิตให้เป็นตามต้องการนั้น
มันก็แค่จิตที่หลงไป
บางทีก็หลงไป เพราะอยากเข้าใจธรรมะ
บางทีก็หลงไป เพราะคิดว่าถ้าทำได้แล้วจะมีปัญญาหลุดพ้น
บางทีก็หลงไป เพราะจิตเองไม่ยอมรับว่า แค่รู้แค่ดูก็พอ
รวมความว่า หลงไปเพราะจิตยังโง่ ยังมีโมหะ ยังมีอวิชชาอยู่

แต่ถ้ารู้ได้บ่อยๆ ว่าจิตหลงไป
ถ้าเห็นจิตที่หลงดับลง ด้วยความมีสติมีความตั้งมั่นได้บ่อยๆ
จิตที่หลงไป (จิตมีโมหะ) กับ จิตที่รู้ว่าหลงไป (จิตไม่มีโมหะ) นี่แหละ
คือจิตคู่หนึ่งในจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน
ที่ใครเจริญให้มากแล้ว (จิตมีโมหะก็รู้ชัด จิตไม่มีโมหะก็รู้ชัด)
จะเห็นจิตล้วนแต่เกิดขึ้นแล้วย่อมเสื่อมดับไปเป็นธรรมดา
จะกำจัดความยินดียินร้ายในโลกลงได้
จะถึงความหลุดพ้นได้ด้วยปัญญาอันยิ่ง.

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

การย้อนดูจิต

ถาม : ได้ฟัง CD ของหลวงพ่อมีตอนหนึ่งที่หลวงพ่อถามโยมคนหนึ่งว่า จิตถึงฐานหรือยัง ซึ่งโยมคนนั้นก็ตอบว่าน่าจะถึงแล้ว หลวงพ่อจึงบอกให้โยมคนนั้นลองย้อนดูจิตดู ว่าเป็นอย่างไร หากดูแล้วจิตเด้งออกมาแสดงว่ายังไม่ถึงฐาน ดังนั้นจึงมีคำถามที่อยากทราบดังนี้ การย้อนดูจิตนั้นทำอย่างไร จิตที่ถึงฐานแล้วจะมีลักษณะอย่างไร จิตเด้งออกมาข้างนอกนั้นเป็นอย่างไรค่ะ

ตอบ : ตอนนี้ดูจิตที่สงสัยก่อนเลยครับ
ถ้าดูจิตที่สงสัยได้ นั่นแหละครับคือการย้อนมาดูจิต
และถ้าจิตถึงฐานได้ เมื่อย้อนมาดูจิต จิตก็จะมีความตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดู
อย่างถ้าย้อนมาดูจิตสงสัย แล้วเห็นจิตสงสัยดับไป
เแล้วจิตไม่ไหลออกจมแช่ความสงสัย นั่นแหละครับคือจิตถึงฐาน
และเมื่อย้อนไปดูกาย ก็เห็นกายเป็นสิ่งที่ถูกรู้ได้
เห็นกายกับจิตแยกเป็นคนละส่วนได้
ส่วนที่หลวงพ่อหลวงพ่อบอกว่า แต่ถ้าย้อนมาดูจิตแล้วจิตเด้งออกมา
ก็คือดูแล้วจิตไม่ถึงฐานนั่นแหละครับ
เช่นดูจิตสงสัยแล้ว จิตก็ยังวกกลับสงสัยต่ออีก

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

ปัญหาใหญ่ประการหนึ่งของผู้ที่เจริญสติปัฏฐานก็คือ อยากหลุดพ้น

คุณเห็นไหมว่าตัวเองก็อยากหลุดพ้น ผมก็ยังอยากหลุดพ้นอยู่ อยากหลุดพ้นทั้งๆ ที่ยังเจริญสติปัฏฐานไม่ต่อเนื่อง อยากหลุดพ้นทั้งๆ ที่ ยังไม่เห็นกาย เวทนา จิต ธรรม มีความเกิดขึ้น เสื่อมไปเป็นธรรมดา อยากหลุดพ้นทั้งๆ ที่ ยังไม่อาจเห็นกาย เวทนา จิต ธรรม เป็นเพียงเครื่องอาศัยระลึกรู้โดยปราศจากความยินดียินร้าย เมื่อเป็นอย่างนี้ จิตก็ยังไม่อาจแหวกอวิชชาออกมาได้ ตอนนี้จึงต้องทำใจยอมรับทั้งสุขทั้งทุกข์ไปก่อน แล้วก็หาโอกาสเจริญสติปัฏฐานให้ต่อเนื่อง จนกระทั่งเห็นความเกิดขึ้นเสื่อมไปของกาย เวทนา จิต ธรรม เป็นเรื่องปกติธรรมดา จนกระทั่งรู้กาย เวทนา จิต ธรรม เป็นสักแต่ว่าอาศัยระลึก จนกระทั่งเป็นผู้อันตัณหาและทิฏฐิไม่อาศัยอยู่ด้วย จนกระทั่งไม่ถือมั่นอะไรๆ ในโลก ถ้าทำได้อย่างที่พระพุทธองค์บอกละก็ อิงหวังผลได้ในเวลาไม่เกิน 7 ปี สรุปว่า ถ้ายังไม่หลุดพ้น ก็ต้องเพียรที่จะรู้ทุกอย่างที่ปรากฏด้วยจิตที่เป็นกลางต่อไป เห็นว่า มันเกิดขึ้น เสื่อมไปเป็นธรรมดา

พูดถึงเรื่องความอยากหลุดพ้นแล้ว นึกถึงที่คุยกับหลวงพ่อปราโมทย์ เมื่อสองอาทิตย์ก่อน (ช่วง ต.ค. 2546) ท่านบอกว่า “รู้ทั้งรู้ว่าความอยากหลุดพ้นนี่แหละทำให้ไม่หลุดพ้น แต่ก็ไม่รู้จะทำยังไงไม่ให้อยาก พออยากหลุดพ้น ก็คอยจะรู้อารมณ์ รู้แล้วก็เห็นแต่ทุกข์ รู้แล้วก็มีแต่ทุกข์ แต่พอจะเลิกรู้ (เพราะรู้แล้วก็ทุกข์) ก็ไม่กล้าอีก ด้วยกลัวว่าเลิกรู้แล้วจะไม่หลุดพ้น (อารมณ์ที่ว่าคือรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ธรรมารมณ์ )”

ไม่ใช่แปลว่าสนับสนุนให้เลิกรู้อารมณ์.. ไม่ใช่อย่างนั้น ที่ผมบอกว่าเลิกรู้ หมายถึงเลิกที่จะมีเจตนาไปรู้ หากอิงสังเกตให้ดี การรู้อารมณ์ที่เราเป็นอยู่ จิตจะมีการมั่นหมายลงไปรู้อารมณ์เสมอ จิตยึดอย่างนี้มานาน คงต้องให้เวลามันเรียนรู้ ขนาดหลวงพ่อยังใช้เวลาร่วมๆ 20 ปีเลยครับ นับตั้งแต่ท่านเจอหลวงปู่ดูลย์นะครับ ก่อนหน้านั้นอีกนานเท่าไหร่ก็ไม่รู้ พระพุทธองค์ถึงได้บอกว่า ให้มีความเพียร มีสติ มีสัมปชัญญะ ….. ท่านเอาความเพียรขึ้นก่อนตัวอื่นเลย

…อีกนานแค่ไหนฉันก็จะเพียร…

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

หลักการภาวนาของหลวงปู่ดูลย์

นึกถึงเรื่องที่คุยเมื่อวาน มีช่วงหนึ่งได้พูดถึงความไม่เข้าใจวิธีการภาวนา ได้คุยกันว่า ส่วนมากแล้วนักภาวนามักจะเข้าใจผิดคือ มักจะคิดเข้าใจผิดไปว่า การภาวนานั้นต้องคอยรักษาจิตไม่ให้ส่งออก พอจิตส่งออกก็เลยไม่ยินดี แล้วก็พยายามหาอุบายมาทำให้จิตไม่ส่งออก มาทำให้จิตมีความรู้ตัว ผมก็เลยตั้งข้อสังเกตว่า ส่วนหนึ่งคงเป็นเพราะศึกษาหรืออ่านคำสอนไม่ครบถ้วน อย่างเช่นเรื่องอริยสัจจ์แห่งจิตที่หลวงปู่ดูลย์สอนเอาไว้ ส่วนมากจะอ่านกันแค่ท่อนแรกคือ

” อนึ่ง ตามสภาพที่แท้จริงของจิต. ย่อมส่งออกนอกเพื่อรับอารมณ์นั้นๆ โดยธรรมชาติของมันเอง ก็แต่ว่า ถ้าจิตส่งออกนอกได้รับอารมณ์แล้ว. จิตเกิดหวั่นไหวหรือเกิดกระเพื่อมไปตามอารมณ์นั้น เป็นสมุทัย ผลอันเกิดจากจิตหวั่นไหวหรือกระเพื่อมไปตามอารมณ์นั้นๆ เป็นทุกข์ ถ้าจิตที่ส่งออกนอกได้รับอารมณ์แล้ว. แต่ไม่หวั่นไหว หรือไม่กระเพื่อมไปตามอารมณ์นั้นๆ มีสติอยู่อย่างสมบูรณ์ เป็นมรรค ผลอันเกิดจากจิตไม่หวั่นไหว หรือไม่กระเพื่อม เพราะมีสติอยู่อย่างสมบูรณ์ เป็นนิโรธ พระอริยเจ้าทั้งหลายมีจิตไม่ส่งออกนอก. จิตไม่หวั่นไหว จิตไม่กระเพื่อม เป็นวิหารธรรม. จบอริยสัจจ์ 4 “

จากข้อความในตอนนี้ หากจะจับหลักการภาวนา ก็ต้องจับเอาจากที่หลวงปู่ดูลย์กล่าวว่า

“อนึ่ง ตามสภาพที่แท้จริงของจิต. ย่อมส่งออกนอกเพื่อรับอารมณ์นั้นๆ โดยธรรมชาติของมันเอง ถ้าจิตที่ส่งออกนอกได้รับอารมณ์แล้ว. แต่ไม่หวั่นไหว หรือไม่กระเพื่อมไปตามอารมณ์นั้นๆ มีสติอยู่อย่างสมบูรณ์ เป็นมรรค”

ซึ่งโดยเนื้อความแล้วก็คือ ปกติของคนเรา จิตนั้นก็ย่อมต้องมีการส่งออกเสมอ จึงไม่ใช่วิสัยที่เราจะไปบังคับเพื่อไม่ให้จิตส่งออก การภาวนาจึงมาอยู่ตรงที่ ทำอย่างไรจิตจึงจะไม่หวั่นไหวหรือไม่กระเพื่อมเมื่อส่งออกไปรับรู้อารมณ์แล้ว ซึ่งหลวงปู่ดูลย์ก็ได้สอนไว้ชัดเจนแล้วว่า…ให้มีสติอยู่อย่างสมบูรณ์ หากเราสามารถทำให้เกิดมีสติอยู่อย่างสมบูรณ์ได้ภายหลังจากที่จิตส่งออกไปแล้ว นั่นก็คือ การเจริญมรรค อันเป็นกิจที่พึงทำเพื่อการพ้นทุกข์ ซึ่งการทำให้เกิดสติอยู่อย่างสมบูรณ์ภายหลังที่จิตส่งออกไปรับอารมณ์แล้ว สามารถทำได้ด้วยการฝึกตามแนวทางที่หลวงพ่อปราโมทย์ได้สอนนั่นเอง พอฝึกไปๆ จนถึงจุดหนึ่ง จิตก็จะไม่ส่งออกอีกเลย ถึงตรงนั้นก็คือ มีจิตที่ไม่ส่งออกเป็นวิหารธรรม อันเป็นหลักชัยของนักภาวนา

ถาม : ถ้าอย่างนั้น คำสอนที่ว่า “อย่าส่งจิตออกนอก” จะให้ความหมายว่าอย่างไรถึงจะไม่เป็นการเข้าใจผิด แล้วทำให้บังคับห้ามไม่ให้จิตส่งออกนอกล่ะค่ะ

ตอบ : ต้องอ่านให้ครบเนื้อหา ไม่ใช่อ่านกันแค่ประโยคเดียว ซึ่งหากอ่านในวิธีเจริญภาวนาของหลวงปู่ดูลย์ เรื่องอย่าส่งจิตออกนอก มีข้อความกล่าวไว้ว่า “กำหนดรู้อยู่ในอารมณ์เดียวเท่านั้น อย่าให้ซัดส่ายไปในอารมณ์ภายนอก เมื่อจิตเผลอคิดไป ก็ให้ตั้งสติระลึกถึงฐานกำหนดเดิม รักษาสัมปชัญญะให้สมบูรณ์อยู่เสมอ” ซึ่งท่านได้สอนไว้ชัดเจนแล้วว่า เราทำให้จิตไม่ส่งออกหรือห้ามไม่ให้ส่งออกไม่ได้ เมื่อเผลอหรือส่งออกไปแล้ว ก็ให้ตั้งสติระลึกถึงฐานกำหนดเดิม ไม่ใช่ว่าต้องคอยบังคับหรือรักษาไม่ให้จิตส่งออกนอก ถ้าจะรักษาก็ต้องรักษาสัมปชัญญะเท่านั้น

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่