เรื่องของจิตกับใจ
ผมเคยสงสัยว่า จิต มโน วิญญาณ ต่างกันอย่างไร
สำหรับในแง่การปฏิบัติแล้วทั้งหมดนั้นคือธรรมชาติรู้เหมือนกัน แต่ต่างหน้าที่กัน
จิต เป็นตัวที่รู้แล้วคิด นึก ปรุงแต่ง และเสวยอารมณ์ได้
มโน เป็นเครื่องมือรู้ความคิดนึกปรุงแต่ง เช่นเดียวกับตาเป็นเครื่องมือรู้รูป
วิญญาณ เป็นสื่อที่จะให้จิตรู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เป็นความหยั่งรู้ลงในแต่จะทวารนั้น
จะเห็นว่าเวลาสอนธรรม พระพุทธเจ้าไม่ทรงใช้คำสับที่กันเลย เพราะมันไม่เหมือนกันทีเดียว
เช่นทรงสอนว่า ให้ทำจิตให้ผ่องแผ้ว (เพราะจิตมันเป็นตัววุ่นวาย)
ท่านไม่เคยสอนว่าให้ทำมโนหรือใจ และทำวิญญาณให้ผ่องแผ้ว
ท่านสอนว่าธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่ เป็นประธาน ท่านไม่เคยสอนว่าจิตเป็นใหญ่ เป็นประธาน
ท่านสอนว่าจิตหลุดพ้น ท่านไม่เคยพูดว่าใจหลุดพ้น หรือวิญญาณหลุดพ้น
ท่านสอนว่าวิญญาณหยั่งลงในครรภ์มารดา ไม่เคยสอนว่าจิตหรือใจหยั่งลงในครรภ์มารดา
มีแต่การภาวนาจนรู้จักจิตเท่านั้นครับ จึงจะเข้าใจได้ด้วยตนเอง
นอกนั้นเป็นเพียงการคาดคะเนเอาทั้งนั้น
ด้วยการคิดเอาบ้าง (จินตามัยปัญญา)
ด้วยการอ่านและการฟัง (สุตตมัยปัญญา)
ผมจะเล่าบางอย่างในเพื่อนฟัง เท็จจริงเอาไว้พิสูจน์ด้วยการภาวนาเอาเองนะครับ
เวลาเรากำหนดจิตรู้อยู่ที่จิตนั้น
พอมีเสียงกระทบหู ทีแรกอาจจะไม่ได้ยินเพราะไม่มีวิญญาณทางหู เนื่องจากจิตวิญญาณอยู่ที่ใจ
ต่อมาพอมีวิญญาณทางหูเพราะจิตไหวตัวออกรับรู้ทางหู
ก็จะได้ยินเสียง แต่ไม่รู้ว่านั่นคือเสียงและเสียงอะไร
ถึงตอนนี้ความจำได้หมายรู้ก็จะบอกกับจิตว่า นั่นคือเสียง และเป็นเสียงอะไร
ตรงที่สัญญาทำงานนี้เอง ใจคือมโนเป็นตัวรับทราบก่อน
เพราะมันเป็นเครื่องมือของจิตในการรับรู้ธรรมารมณ์
จากนั้นความคิดก็เกิดขึ้น มโนหรือใจก็รับความคิดเข้าสู่จิตอีก
ตรงนี้ภาวนาแล้วจะเห็นละเอียดยิบเลย และซับซ้อน และเร็วมาก
กว่าเราจะรู้ว่าตอนที่นั่งภาวนาแล้วมีเสียงตุ๊กแกร้องนั้น
จิต มโน วิญญาณ ทำงานเชื่อมโยงกันอุตลุดเลย
ร่วม 10 กว่าขั้นตอนแต่ไม่ถึง 20 ขั้นตอน แต่ถ้าจิตสงบพอ และสติไวพอก็พอจับได้
โดย คุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)
เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2541
เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓
ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่
สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่
ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่
คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่
