Dhammada.net

การปฎิบัติธรรมเป็นเรื่องไม่ยาก

สำหรับผมเองก็ยังเห็นอยู่นั่นเองว่า
การปฏิบัติธรรมไม่ยาก ถ้ามีสัมมาทิฏฐิ
(แต่ถ้ามีมิจฉาทิฏฐิ ก็ยากมาก)
เพราะธรรมะอยู่ที่กายที่จิตเรานี้เอง
แม้แต่สิ่งแวดล้อมภายนอก ก็ล้วนประกาศธรรมอยู่ปาวๆ ตลอดเวลาเช่นกัน

ผมยกตัวอย่างสักเรื่องหนึ่งครับ
คราวหนึ่งผมเดินทางไปกราบหลวงพ่อพุธ ระหว่างทางเดินผ่านกองมูลสุนัข
กองเบ้อเริ่มเลย มีหลายกอง ส่งกลิ่นรุนแรง มีสีเหลืองเขียวแดง
มีแมลงวันใหญ่ๆ บินว่อนตอมมูลสุนัข
พอเดินเข้าไปใกล้ มันก็บินจะมาตอมผม
จิตใจขณะนั้นรู้สึกสะอิดสะเอียนเป็นกำลัง โบกปัดแมลงวันวุ่นไปหมด

พอจิตระวังสนใจมูลสุนัข จิตก็พุ่งออกไปพิจารณามูลสุนัขนั้นโดยอัตโนมัติ
จิตประจักษ์ชัดว่า กลิ่นเป็นส่วนหนึ่ง สีเป็นส่วนหนึ่ง ตัวมูลสุนัขเป็นเพียงธาตุ
เหมือนกายเรานี้เอง ไม่ได้สกปรกอะไรเลย
พอจิตเข้าใจเช่นนั้น จิตก็ตัดกระแสความรังเกียจขาดหมด
มีแต่ความสงบ เบิกบาน ตื่นตัว
พอถึงกุฏิ กราบหลวงพ่อแล้ว เล่าให้ท่านฟัง
ท่านก็สอนสรุปว่า ถ้ามีปัญญาเสียอย่างเดียว แม้แต่มูลสุนัขก็แสดงธรรมให้ฟังได้

เราอย่าไปคิดว่าการปฏิบัติธรรมคือสิ่งนั้นสิ่งนี้
ขอเพียงรู้ชัดสิ่งที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริงของมัน
ทั้งภายในและภายนอก ทั้งรูปและนาม
แรกๆ อาจจะต้องพาจิตให้หัดพิจารณาบ้างพอเป็นแนวทาง
พอจิตเข้าใจแล้ว คราวนี้อะไรมากระทบ จิตเขาจะดำเนินการปฏิบัติของเขาเอง
เราเป็นคนดูเฉยๆ เท่านั้น ไม่ยากหรอกครับ

ผมเขียนตอนที่จิตพิจารณามูลสุนัขยังไม่ชัด ขอขยายความสักนิดครับ
เผื่อจะเป็นประโยชน์บ้าง
ตรงที่จิตพิจารณามูลสุนัขที่น่ารังเกียจนั้น
แทนที่จิตจะมองมูลสุนัขกองนั้นทั้งกอง
มันกลับเข้าไปจำแนกมูลกองนั้นเป็นรูป(สี) ที่เห็นด้วยตา
สีของมูลสุนัข กับสีอื่นๆ ที่ตาเห็น ก็ล้วนแต่เป็นสีอย่างเดียวกัน
ทั้งสิ่งสวยงามและไม่สวยงาม มันก็สักว่าสีที่ตาเห็นเท่านั้น

กลิ่นที่ว่าเหม็น ก็สักว่ากลิ่นที่มากระทบจมูก
ตัวกลิ่นเองมันไม่บอกหรอกว่ามันเหม็นหรือหอม มันก็กลิ่นด้วยกันทั้งนั้น

ที่เหลืออยู่ก็คือก้อนธาตุ ซึ่งก็คือธาตุปกติธรรมดานั่นเอง
พอธาตุน้ำระเหยไป เหลือแต่ธาตุดินแห้งๆ มันก็เหมือนดินธรรมดานั่นเอง
(อันนี้ไม่ได้แยกธาตุตามแนวอภิธรรมนะครับ แต่แยกตามที่ตาเห็น)

จิตพิจารณาจำแนกมูลสุนัขนั้นออกเป็นรูป กลิ่น และเป็นธาตุ
ไม่ได้พิจารณารส และสัมผัส เข้าใจว่าจิตไม่เคยรู้รสมูลสุนัข
และไม่คิดจะกินมูลสุนัข มันจึงไม่ได้พิจารณารส

สิ่งเหล่านี้จิตมันดำเนินไปได้เองครับ ถ้าเรารู้จักคุ้นชินการปฏิบัติมาระดับหนึ่ง
คือแทนที่มันจะมองอะไรเป็นกลุ่มเป็นก้อนอันเดียว
มันกลับรู้จักแยกแยะสิ่งเหล่านั้นออกเป็นส่วนๆ
พอแยกส่วนแล้ว ก็ไม่มีอะไรน่ารังเกียจหรือน่ายินดี
แต่ถ้าสิ่งต่างๆถูกหมายรู้รวมๆ กันแล้ว(มี ฆนสัญญา)
มันก็มีสิ่งที่น่ารังเกียจและน่ายินดีขึ้นมา

โดย คุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อ ส.ค. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เรื่องของจิตกับใจ

ผมเคยสงสัยว่า จิต มโน วิญญาณ ต่างกันอย่างไร

สำหรับในแง่การปฏิบัติแล้วทั้งหมดนั้นคือธรรมชาติรู้เหมือนกัน แต่ต่างหน้าที่กัน
จิต เป็นตัวที่รู้แล้วคิด นึก ปรุงแต่ง และเสวยอารมณ์ได้
มโน เป็นเครื่องมือรู้ความคิดนึกปรุงแต่ง เช่นเดียวกับตาเป็นเครื่องมือรู้รูป
วิญญาณ เป็นสื่อที่จะให้จิตรู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เป็นความหยั่งรู้ลงในแต่จะทวารนั้น

จะเห็นว่าเวลาสอนธรรม พระพุทธเจ้าไม่ทรงใช้คำสับที่กันเลย เพราะมันไม่เหมือนกันทีเดียว
เช่นทรงสอนว่า ให้ทำจิตให้ผ่องแผ้ว (เพราะจิตมันเป็นตัววุ่นวาย)
ท่านไม่เคยสอนว่าให้ทำมโนหรือใจ และทำวิญญาณให้ผ่องแผ้ว
ท่านสอนว่าธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่ เป็นประธาน ท่านไม่เคยสอนว่าจิตเป็นใหญ่ เป็นประธาน
ท่านสอนว่าจิตหลุดพ้น ท่านไม่เคยพูดว่าใจหลุดพ้น หรือวิญญาณหลุดพ้น
ท่านสอนว่าวิญญาณหยั่งลงในครรภ์มารดา ไม่เคยสอนว่าจิตหรือใจหยั่งลงในครรภ์มารดา

มีแต่การภาวนาจนรู้จักจิตเท่านั้นครับ จึงจะเข้าใจได้ด้วยตนเอง
นอกนั้นเป็นเพียงการคาดคะเนเอาทั้งนั้น
ด้วยการคิดเอาบ้าง (จินตามัยปัญญา)
ด้วยการอ่านและการฟัง (สุตตมัยปัญญา)

ผมจะเล่าบางอย่างในเพื่อนฟัง เท็จจริงเอาไว้พิสูจน์ด้วยการภาวนาเอาเองนะครับ
เวลาเรากำหนดจิตรู้อยู่ที่จิตนั้น
พอมีเสียงกระทบหู ทีแรกอาจจะไม่ได้ยินเพราะไม่มีวิญญาณทางหู เนื่องจากจิตวิญญาณอยู่ที่ใจ
ต่อมาพอมีวิญญาณทางหูเพราะจิตไหวตัวออกรับรู้ทางหู
ก็จะได้ยินเสียง แต่ไม่รู้ว่านั่นคือเสียงและเสียงอะไร
ถึงตอนนี้ความจำได้หมายรู้ก็จะบอกกับจิตว่า นั่นคือเสียง และเป็นเสียงอะไร
ตรงที่สัญญาทำงานนี้เอง ใจคือมโนเป็นตัวรับทราบก่อน
เพราะมันเป็นเครื่องมือของจิตในการรับรู้ธรรมารมณ์
จากนั้นความคิดก็เกิดขึ้น มโนหรือใจก็รับความคิดเข้าสู่จิตอีก
ตรงนี้ภาวนาแล้วจะเห็นละเอียดยิบเลย และซับซ้อน และเร็วมาก
กว่าเราจะรู้ว่าตอนที่นั่งภาวนาแล้วมีเสียงตุ๊กแกร้องนั้น
จิต มโน วิญญาณ ทำงานเชื่อมโยงกันอุตลุดเลย
ร่วม 10 กว่าขั้นตอนแต่ไม่ถึง 20 ขั้นตอน แต่ถ้าจิตสงบพอ และสติไวพอก็พอจับได้

โดย คุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2541

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

ความยึดถือจิต

น้อยคนนักที่จะเข้าใจได้ว่า ตัวจิตเองนั่นแหละ เป็นตัวทุกข์อันใหญ่ทีเดียว
ไม่ใช่ต้องอยากหรือยึดสิ่งอื่นหรือขันธ์อื่นเท่านั้น ที่จะเป็นทุกข์
เพียงเมื่อใดยึดว่า จิตเป็นเรา ทันทีนั้นแหละทุกข์เกิดแล้ว

และเมื่อเอา จิตที่เป็นเรา ไปกระโดดโลดเต้นตามแรงกิเลสตัณหา
เช่นไปยึดว่านี่กายเรา นี่ความสุขความทุกข์ของเรา
นี่ครอบครัว นี่สมบัติของเรา แล้วคราวใดเกิดความไม่สมปรารถนาก็เป็นทุกข์
อันนี้เป็นทุกข์ซ้ำซ้อนที่ตามมาทีหลัง
ส่วนมากเราจะรู้จักทุกข์ชนิดนี้
แต่ไม่ค่อยรู้จักจิตที่เป็นก้อนทุกข์ ทั้งที่ไม่ได้ยึดถือสิ่งภายนอก

เมื่อเราดูจิตอยู่นั้น และเห็นว่ามันเป็นทุกข์
จิตลึกๆ มันอดที่จะอยากให้จิตพ้นทุกข์ไม่ได้
(ดังที่บอกว่า “เฝ้าดูแล้วมันไม่ดีขึ้น” นั่นแหละครับ เราอยากให้ดีขึ้นนะครับ)
ความอยากนั้น ยิ่งทำให้เพ่งจ้อง ให้พยายามทำลายทุกข์
แล้วผลก็คือทุกข์จะหนักและแรงยิ่งขึ้น
ไม่มีใครทำหรอกครับ เราทำของเราเองทั้งนั้น

ทีนี้ต่อมาเฝ้าสังเกตอยู่เฉยๆ แล้วจิตมันพิจารณาว่านี้คืออะไร
จิตก็ตอบว่า อุปาทาน แล้วความทุกข์ก็คลายออก
ลักษณะนี้ผู้ปฏิบัติเป็นกันทั้งนั้นครับ
เวลาจิตติดขัดสิ่งใดอยู่นั้น เมื่อใดที่ปัญญาตามทัน
ปัญญาจะตัดอารมณ์ที่จิตกำลังยึดถืออยู่ ขาดออกไปทันที
เพราะคุณสมบัติของปัญญาคือการตัด
แต่อันนี้ต้องเป็นปัญญาที่มันผุดขึ้นในใจจริงๆ จึงจะตัดได้
ถ้าคิดๆ เอา ยังตัดไม่ได้ครับ

ทีนี้เมื่อจิตวางความทุกข์แล้ว จิตเบา สบาย มีปีติแล้ว
อย่าลืมหันมาสังเกตความยินดีพอใจที่เกิดขึ้นอีกนะครับ
ส่วนมากพอหายทุกข์แล้ว ผู้ปฏิบัติจะพอใจ แล้วหยุดอยู่แค่นั้นเอง
เข้าลักษณะเกลียดทุกข์ รักสุข
ผมเองเมื่อก่อนที่ปฏิบัติทีแรกก็เป็นอย่างเดียวกันนี้เหมือนกันครับ

โดย คุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ 10 ส.ค. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่