ลักษณะของพระอริยะ
พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงไว้เองว่า
พระโสดาบันมีศีลบริสุทธิ์ มีสมาธิ และปัญญาเล็กน้อย
พระสกิทาคามี มีศีลบริสุทธิ์ มีสมาธิปานกลาง มีปัญญาเล็กน้อย
พระอนาคามี มีสมาธิสมบูรณ์ มีปัญญาปานกลาง
พระอรหันต์สมบูรณ์พร้อมทั้งศีล สมาธิ และปัญญา
แต่คำว่ามาก ว่าน้อยนั้น ไม่ได้หมายความอย่างที่เราเข้าใจกัน
เช่นสมาธิเล็กน้อย ไม่ใช่ว่าเข้าฌานได้ขั้นต้นๆ หรือเข้าฌานไม่ได้
เพราะแม้ปุถุชน เข้าได้ถึงอรูปฌาน 4 ก็มี
คำว่าสมาธิน้อย หมายถึงว่าจิตตั้งมั่นเจริญวิปัสสนาได้น้อย
พอได้พระอนาคามี จิตผู้รู้จะเด่นดวงตั้งมั่นเกือบตลอดเวลา
อย่างมากก็หมองลงนิดหนึ่งเท่านั้น
สมาธินี้จึงไม่เกี่ยวกับว่าจะต้องเข้าฌานหรือไม่
เพราะแม้พระอนาคามีที่เข้าฌานไม่ได้ ท่านก็มีสมาธิจิตที่เด่นดวงเช่นกัน
ท่านจึงว่าพระอนาคามีนั้นมีสมาธิบริบูรณ์
หรืออย่างปัญญามากปัญญาน้อย ไม่ได้หมายถึงความฉลาดมากน้อย
แต่หมายถึงความสามารถของจิตที่จะรู้เห็นและปล่อยวางอารมณ์ได้หยาบละเอียดต่างกัน
เช่นพระอนาคามีนั้น ท่านไม่มีปัญญาพอจะแยกอวิชชากับจิต(ผู้รู้) ออกจากกันได้
จิตของท่านจึงยังไม่บริสุทธิ์ ยังเป็นจิตอวิชชาอยู่
ส่วนพระสกิทาคามีนั้น จะอยู่กับจิตผู้รู้ได้มากขึ้น
แต่นานๆ ท่านจึงจะเห็นจิตอวิชชาสักครั้งหนึ่ง
ในขณะที่พระโสดาบัน จะคล่องแคล่วชำนาญ
ในการรู้ละ รู้วางอารมณ์หยาบที่มากระทบจิต
ส่วนการจะเข้ามาศึกษาพิจารณาในจิตผู้รู้จริงๆ นั้น ยังทำได้น้อย
ดังนั้น ถ้าใครกล่าวว่าพระโสดาบัน พระสกิทาคามี มีปัญญาน้อย
และกล่าวว่าพระอนาคามีมีปัญญาปานกลาง
นั้นเป็นการกล่าวที่ถูกต้องแล้วครับ
โดย คุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)
เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2542
เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓
ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่
สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่
ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่
คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่
