การตรวจสอบแนวทางปฏิบัติด้วยปริยัติธรรม
น่าอัศจรรย์ที่ว่า แนวทางปฏิบัติธรรมทางพระพุทธศาสนามีความหลากหลายมาก
ทั้งที่มีต้นกำเนิดมาจากคำสอนของพระพุทธเจ้าพระองค์เดียวกัน
ปัญหาที่ตามมาก็คือ ผู้ที่ต้องการความพ้นทุกข์เข้าถึงมรรคผลนิพพาน
จะใช้สิ่งใดเป็นเครื่องตัดสินว่า แนวทางใดจะนำไปสู่ความพ้นทุกข์ได้จริง
จากประสบการณ์ที่ผมรู้จักนักปฏิบัติจำนวนมาก
พบว่าส่วนใหญ่ อาศัย “ความชอบใจ” เป็นเครื่องตัดสินว่าจะเลือกแนวทางใด
ยิ่งกว่าจะเลือกแนวทางด้วยเครื่องมือที่เป็น “ศาสตร์”
เช่นชอบใจเพราะความคุ้นเคย ที่บรรพบุรุษเคยนิยมการปฏิบัติสายนั้น
ชอบใจเพราะสนองความต้องการฤทธิ์อำนาจและสิ่งเหนือธรรมชาติ
ชอบใจเพราะเห็นคนจำนวนมากเชื่อถือแนวทางนั้น
ชอบใจเพราะเป็นของแปลกใหม่ เป็นแฟชั่น น่าทดลอง
ชอบใจเพราะบุคลิกภาพของครูบาอาจารย์
ชอบใจเพราะช่วยแก้ปัญหาชีวิตได้บางอย่าง หรือทำแล้วสบายใจขึ้น
ชอบใจเพราะสนองความเชื่อ เช่นการปฏิบัติต้องกดข่มควบคุมตนเองอย่างเข้มงวด
ชอบใจเพราะคำสอนและวิธีการสอนทันสมัย เหมาะกับปัญญาชนที่ชอบใช้ความคิด
และชอบใจเพราะมีหลักปฏิบัติเป็นขั้นตอน มีเหตุผลรองรับ ฯลฯ
พฤติกรรมการเลือกแนวทางปฏิบัติตามความชอบใจนี้
เป็นพฤติกรรมปกติ แม้แต่ในสมัยพุทธกาล
คนก็เลือกเพราะชอบใจในคำสอนของศาสดาองค์นั้นท่านนี้
ทั้งนี้ ก็เพราะเราไม่รู้ว่า “ความจริง” เป็นอย่างไร
เราจึงต้องตัดสินด้วย “ความน่าจะเป็น” เท่านั้น
จุดตั้งต้นอาจจะใช้ความชอบใจ แล้วลองผิดลองถูกได้
แต่เมื่อลงมือปฏิบัติแล้ว ผมเห็นว่าอันตรายเหลือเกิน
ถ้าเราไม่รู้จักตรวจสอบแนวทางปฏิบัติที่กำลังดำเนินอยู่
ด้วยเครื่องมือที่เป็นศาสตร์ และด้วยจิตใจที่ปราศจากอคติ
ทั้งนี้เนื่องจากแนวทางที่ปฏิบัติอยู่นั้น อาจจะไม่ถูกต้อง
เพราะความสำคัญผิดหรือความจอมปลอมของอาจารย์บ้าง
เพราะเราตีความคำสอนของอาจารย์ผิดไปบ้าง
หากไม่รู้จักตรวจสอบ เราก็จะเสียเวลาทั้งชีวิต
แล้วไปไม่ถึงความพ้นทุกข์ตามหลักพระพุทธศาสนาที่เราต้องการ
ศาสตร์หรือเครื่องมือมาตรฐานที่ผมอยากเรียนเสนอให้ลองใช้กัน
ก็คือปริยัติธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อภิธรรม
ผมเองสารภาพตามตรงว่า เดิมผมก็ไม่ประทับใจอภิธรรมนัก
เพราะได้รับอิทธิพลความคิดว่าอภิธรรมเป็นของแต่งใหม่บ้าง
เพราะเห็นความรุนแรงของผู้ศึกษาอภิธรรมบางท่านบ้าง
เพราะได้เห็นว่า ผู้ปฏิบัติแนวอภิธรรมก็ติดสมถะเช่นเดียวกับสายอื่นๆ บ้าง
แต่เมื่อลงมือศึกษาอย่างเป็นระบบแล้ว ก็พบว่า
เนื้อหาของอภิธรรมในส่วนที่เป็นศาสตร์แห่งจิตใจ
จะลงกันได้เป็นเนื้อเดียวกับการปฏิบัติจริงๆ
ด้วยเหตุที่ได้พิสูจน์ชัดด้วยตนเองเช่นนี้แล้ว
ผมจึงมีความเชื่อ (ขอย้ำว่าความเชื่อ) ว่าปริยัติธรรม
โดยเฉพาะอย่างยิ่งอภิธรรมนี้แหละ
คือเครื่องมือตรวจสอบแนวทางการปฏิบัติที่ดีและเป็นสาธารณะที่สุด
ทั้งนี้ เพราะคนส่วนใหญ่ไม่มีเจโตปริยญาณ + สัมมาทิฏฐิ
ที่จะตรวจสอบการปฏิบัติด้วยจิต ได้อย่างเที่ยงตรง
โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)
เมื่อ วัน ศุกร์ ที่ 22 ธันวาคม 2543
เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓
ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่
สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่
ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่
คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่
