Dhammada.net

สติปัญญาเป็นเครื่องถอดถอนจิตออกจากกองทุกข์

ผมเพิ่งไปกราบหลวงปู่สุวัจน์ แห่งวัดป่าเขาน้อย บุรีรัมย์

และได้ปรึกษากับญาติธรรมเกี่ยวกับการสร้างสุญญาคาร

การไปคราวนี้ได้พบญาติธรรมที่เพิ่งสูญเสียคุณแม่ไปเมื่อไม่นานมานี้

เห็นว่าจิตของเธอยังจมแช่อยู่กับกองทุกข์

จึงอธิบายให้เธอฟังว่า จิตของสัตว์ทั้งหลาย

ย่อมจมแช่อยู่กับกองทุกข์กองกิเลสเสมอๆ

จะโดยรู้ตัว หรือไม่ ก็ตาม

ผู้ไม่ได้ปฏิบัติ เขาไม่ค่อยทราบหรอกว่า

จิตของเขาจมแช่กองทุกข์และกิเลสอยู่

ส่วนผู้ปฏิบัติ มักจะทราบว่า จิตกำลังมีความทุกข์

หรือทราบว่าจิตจมแช่อยู่กับกิเลส

แต่ยอมจำนน เพราะไม่ทราบว่าจะแก้ไขอย่างไรดีบ้าง

หรือพยายามแก้ไข อันเป็นเหตุให้เกิดความทุกข์มากยิ่งขึ้นบ้าง

การยอมจำนน ไม่ใช่ทาง

แต่การพยายามแก้ไข ก็ไม่ใช่ทางเช่นกัน

เพราะทางมีทางเดียวคือ

การรู้สภาวธรรมที่กำลังปรากฏ ด้วยจิตที่เป็นกลาง

การที่จะรู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏได้มากน้อยเพียงใดนั้น

ขึ้นอยู่กับกำลังของสติปัญญาโดยตรง

หากสติหยาบ ก็กำหนดรู้ได้เฉพาะอารมณ์ที่หยาบ

หากสติละเอียด ก็กำหนดรู้ได้ทั้งอารมณ์ที่หยาบและละเอียด

ส่วนปัญญาที่หยาบ ก็ละได้เฉพาะอารมณ์ที่หยาบ

ปัญญาละเอียด ก็ละได้ทั้งอารมณ์ที่หยาบและละเอียด

เมื่อเวลาลงมือปฏิบัตินั้น แรกทีเดียวสติยังมีกำลังน้อย

ผู้ปฏิบัติก็รู้ได้เฉพาะกิเลสหยาบๆ เช่นโทสะหยาบๆ และราคะหยาบๆ

เมื่อสติกำหนดรู้ลงไปที่อารมณ์อันนั้นแล้ว ด้วยจิตที่ตั้งมั่นเป็นสัมมาสมาธิ

สัมปชัญญะคือตัวปัญญา

ก็จะถอดถอนจิตออกจากอารมณ์หรือกิเลสที่หยาบนั้นเอง

หากกำลังของปัญญายังไม่เพียงพอ

ผู้ปฏิบัติก็จะรู้สึกว่า จิตจมแช่อยู่กับอารมณ์หรือกิเลสนั้น

แต่หากกำลังปัญญาเพียงพอ

จิตก็จะถอดถอนตนเองออกจากกองทุกข์กองกิเลสนั้นได้เอง

โดยผู้ปฏิบัติไม่ต้องใช้ความพยายาม ในการแยกจิตออกจากทุกข์หรือกิเลส

เมื่อสติละเอียดยิ่งขึ้น ก็จะสามารถกำหนดรู้สภาวธรรมที่ละเอียดได้

เช่นสามารถรู้ถึงความขัดใจ ก่อนที่จะพัฒนาไปเป็นโทสะ

สามารถรู้ถึงความพึงพอใจ ก่อนที่จะพัฒนาไปเป็นกามราคะหยาบๆ

สามารถรู้ถึงมานะ รูปราคะ และอรูปราคะอันเป็นราคะละเอียด

สามารถรู้ถึงโมหะ ทั้งที่เป็นความหมองมัวซึมเซา และที่เป็นความฟุ้งซ่านของจิต ฯลฯ

เมื่อสติรู้เท่าทันสภาวธรรมที่กำลังปรากฏแล้ว

หากปัญญามีกำลังไม่เพียงพอ ผู้ปฏิบัติจะรู้สึกถึงความจมแช่ของจิต

อยู่ในกองทุกข์ กองกิเลสนั้น

แต่หากกำลังเพียงพอ จิตก็จะถอดถอนตนเอง

ออกจากกองทุกข์และกองกิเลสละเอียดนั้น

เช่นเดียวกับที่ปัญญาอย่างหยาบ

ช่วยถอดถอนจิตออกจากกองทุกข์และกองกิเลสหยาบๆ นั่นเอง

ผมเล่าให้เธอฟังต่อไปว่า

ถ้าผู้ปฏิบัติมีสติรู้เท่าทันสิ่งที่กำลังปรากฏ ซึ่งหยาบ/ละเอียดขั้นไหน

ปัญญา ซึ่งจะเกิดตามหลังมา

ก็จะประหัตประหารกองทุกข์ กองกิเลสได้ หยาบ/ละเอียดในขั้นนั้น

ปัญญาจะไปประหารกองทุกข์ กองกิเลส

ที่ละเอียดกว่ากำลังของสติจะกำหนดรู้ ไม่ได้

เพราะปัญญา จะเกิดขึ้นได้จากการมีสติ

ไปรู้สภาวธรรม หรือปรมัตถธรรม ที่กำลังปรากฏ

ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง เท่านั้น

เมื่อสติรู้ชัดเพียงใด ปัญญาก็ละได้เพียงนั้น

ผมเล่าให้เธอฟังต่อไปว่า แม้แต่จิตของผมเองในขณะนี้

ก็จมแช่อยู่กับกองทุกข์ กองกิเลสที่มองไม่เห็น

เมื่อมองไม่เห็น จึงไม่เกิดปัญญาที่จะถอดถอนจิตออกจากโลกได้

แต่ที่ทราบว่าจิตยังติดข้องอยู่ ก็เพราะได้รู้เห็นสภาวจิตของพ่อแม่ครูอาจารย์

ที่ท่านไม่ติดข้องกับอะไรๆ ในโลกแล้ว

จำเป็นที่ผมจะต้องให้เวลากับตนเองเพื่อพัฒนากำลังของสติ สมาธิ ปัญญา

ให้ละเอียดเท่าทันกับกองทุกข์และกองกิเลส

ที่ละเอียดจนเหมือนเนื้อเดียวกับความว่าง

หากทำไม่สำเร็จ ก็จะติดอยู่เพียงเท่านี้เอง

เพราะไม่รู้เห็นสภาวะหรือปรมัตถธรรมที่จิตไปติดข้องอยู่

สรุปแล้ว สติละเอียดเพียงใด ปัญญาก็เกิดได้ละเอียดเพียงนั้น

ส่วนสติจะละเอียดเพียงใด ขึ้นอยู่กับการฝึกฝนในด้านสมาธิ หรือปัญญาด้วย

คือถ้าจิตมีสัมมาสมาธิ สติก็บริสุทธิ์ มีกำลังมาก

หรือหากมีปัญญาอันเกิดจากการเจริญสติมาก

ก็ส่งเสริมให้สติสามารถรู้เท่าทันอารมณ์ที่ละเอียดยิ่งขึ้นไปได้อีก

การปฏิบัติ จึงมีทั้งแบบที่ใช้สมาธินำ และใช้ปัญญานำ

แต่ไม่ว่าจะใช้สิ่งใดนำ ในที่สุดก็ต้องมีพร้อมทั้งสติ สมาธิ และปัญญา

จิตจึงสามารถถอดถอนตนเอง ออกจากกองทุกข์และกองกิเลสได้

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อ วัน อาทิตย์ ที่ 12 พฤศจิกายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

ทุกข์ในศาสนาพุทธ

คำว่าทุกข์ มีใช้ในธรรมหลายเรื่อง จึงมีความหมายต่างๆ กันไปด้วย

แต่รวมความแล้ว ก็คือความทนอยู่ไม่ได้ และความเสียดแทงต่างๆ

ทุกข์อันแรกที่เราน่าจะทำความเข้าใจก็คือ ทุกข์ในสามัญลักษณ์หรือไตรลักษณ์

ที่ท่านสอนว่า “สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์(ทนอยู่ไม่ได้)

สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา”

คำว่าสิ่งใดๆ นี้แหละ ได้แก่สังขารธรรม อันเป็นธรรมชาติฝ่ายปรุงแต่ง

(คู่กับสังขารธรรมคือ วิสังขารธรรม หรือธรรมที่พ้นความปรุงแต่ง คือนิพพาน)

ดังนั้น ตัวขันธ์ 5 เองซึ่งเป็นสังขารธรรม

(หรือธรรมฝ่ายปรุงแต่ง หรือธรรมที่มีเหตุปัจจัยทำให้เกิด)

จึงไม่เที่ยง เป็นทุกข์คือทนอยู่ไม่ได้ และเป็นอนัตตา

ที่คุณมะขามป้อม กล่าวว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์นั้น จึงเป็นโดยนัยที่กล่าวนี้

ทุกข์อันที่ 2 ที่เราน่าจะรู้จักก็คือทุกขเวทนา หรือความรู้สึกเป็นทุกข์ทางกายทางใจ

มันเกิดขึ้นเมื่อมีผัสสะ ถ้าไม่มีผัสสะก็ไม่เกิดขึ้น

ท่านจึงสอนว่า “ผัสสะเป็นปัจจัยของเวทนา เวทนาเป็นปัจจัยของตัณหา”

ทุกข์อันที่ 3 คือทุกขอริยสัจจ์ หรือทุกขสัจจ์

เป็นทุกข์ที่เกิดจากตัณหาอุปาทาน ซึ่งรวบย่อลงมาว่า

ได้แก่อุปาทานขันธ์ทั้ง 5 นั่นเอง

เวลาเราพูดถึงศัพท์เทคนิคทางพระพุทธศาสนา

บางคราวก็ทำให้ยุ่งยากแก่ผู้แรกศึกษาเหมือนกัน

อย่างทุกข์ ก็มีหลายนัยตามที่กล่าวแล้ว

หรือสังขาร ก็มีหลายนัย

คือ สังขารที่คู่กับวิสังขาร ได้แก่สิ่งปรุงแต่งทั้งปวง ทั้งรูปและนาม

กับ สังขารขันธ์ ได้แก่ความคิดนึกปรุงแต่ง ซึ่งเป็นนามธรรมล้วนๆ

เพราะมันยุ่งยากสำหรับการสื่อความเข้าใจอย่างนี้แหละครับ

ทำให้ผมเห็นว่า นักปฏิบัติก็ไม่ควรทิ้งปริยัติเสียเลย

มิฉะนั้นจะคุยกันไม่รู้เรื่อง

อันนี้ก็เป็นปัญหาจริงอย่างที่นักปริยัติเขาว่านะครับ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน อังคาร ที่ 29 สิงหาคม 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

ขันธ์และอุปาทานขันธ์

เรื่องของขันธ์ และอุปาทานขันธ์ มีแง่มุมซับซ้อนมากมายในเชิงปฏิบัติครับ

ผมว่าจะเขียนเรื่องนี้สักที แต่ยังไม่ว่างพอที่จะเขียนได้

เมื่อคุณตั้งกระทู้นี้ก็ดีแล้วครับ ขอแจมบางเรื่องที่นึกได้ตรงนี้เสียเลย

ผู้ศึกษาพุทธศาสนาจำนวนมากจะคิดว่า

สัตว์ประกอบด้วยขันธ์ 5 บ้าง ขันธ์ 4 และ ขันธ์ 1 บ้าง

ที่จริงก็ผิด ตั้งแต่ที่คิดว่ามีสัตว์แล้ว

อันที่จริงขันธ์ก็คือธรรมชาติอันหนึ่ง

ที่เมื่อประกอบกันเข้า แล้วมีวิญญาณและสัญญาครอง

จึงถูกหมายรู้เอาเข้ามาเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา

เดิมขันธ์ก็เป็นเพียงธรรมชาติอันหนึ่ง

เช่นรูปขันธ์ ก็เหมือนต้นไม้ต้นหนึ่ง หรือหินก้อนหนึ่ง

ต้นไม้นั้น มันจะอยู่ หรือมันจะตาย มันไม่ได้ยินดียินร้ายอะไร

รูปขันธ์ก็เช่นเดียวกัน เพราะมันก็เพียงแต่ประกอบกันขึ้นด้วยธาตุ

ไม่มีความรู้สึกนึกคิดใดๆ โดยตัวเองแม้แต่น้อย

คราวนี้เมื่อรูปขันธ์นี้มีวิญญาณและสัญญาครองอยู่

ความยึดถือว่ารูปเป็นของตนก็เกิดขึ้น

คือรูปกายนี้เป็นโพรง เป็นคูหาให้จิตอาศัยอยู่

จิตก็ยึดเอาว่านี่เป็นกายของเรา

แม้เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ก็เป็นธรรมชาติแต่ละอย่างๆ

มีบทบาทหน้าที่เฉพาะของมันเอง

เมื่อจิตไปรู้สิ่งใดเข้า ก็ยึดเอาว่าเป็นของเราๆ ไปเสียทุกอย่าง

พอสิ่งนั้นแปรปรวน ไม่สมปรารถนา ก็เป็นทุกข์เดือดร้อนขึ้นมา

ไม่เหมือนร่างกายหรือสมบัติของคนอื่นที่เราไม่ได้ผูกพันเกี่ยวข้องด้วย

แม้จะวิบัติแปรปรวน เราก็ไม่ได้เป็นทุกข์ด้วย

เพราะจิตไม่ได้เข้าไปยึดมั่นถือมั่น

ขันธ์ที่จิตเข้าไปยึดมั่นนั่นแหละ

จึงจะเป็นตัวทุกข์ครอบงำกระทบกระเทือนจิตใจตนเองได้

พระศาสดาจึงทรงสอนให้เรามองตามความเป็นจริง

ให้เห็นว่าขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา

เพื่อถอดถอนความยึดมั่นในขันธ์ว่าเป็นของตนเสีย

สิ่งที่ท่านต้องการให้เราเรียนรู้ คือการสลัดคืนอุปาทานขันธ์เสีย

โดยเห็นขันธ์ 5 เป็นธรรมชาติธรรมดาอันหนึ่งๆ เท่านั้น

ไม่ใช่ให้รู้ขันธ์ 5 เพื่อความฉลาดรอบรู้อะไร

เพราะพระพุทธศาสนาไม่ได้มุ่งสอนให้เรารู้อะไรเล่นๆ หรือรู้เอาไว้อวดกัน

แต่สอนเพื่อให้ทำลายอุปาทานขันธ์เสีย จะได้ไม่ต้องทุกข์อีกต่อไป

เมื่อขันธ์ประสบกับความวิบัติพลัดพรากทั้งปวง

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันอังคาร ที่ 29 สิงหาคม 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เห็นโลกเป็นสองมิติ(แบนราบ)

ถาม : เรื่องภาพที่เห็นน่ะครับ ว่าหากตอนนั้นๆมีสติอยู่ และไม่ส่งจิตออกนอก ภาพที่เห็นนั้นจะเป็นภาพสองมิติจริง ยังกับว่าเราไปรู้อยู่ที่จอหนังที่รับภาพ

ภาพจะแบนไปหมดครับ แต่ถ้าเมื่อไหร่ใจมันพุ่งออกไปรับรู้ภาพที่ไกลตัวไป มันจึงจะเป็นภาพสามมิติครับ

ตอบ : การที่จิตรู้อะไรได้เป็นจุดเล็กๆ เฉพาะตรงที่สติกำหนดลงนั้น ก็ถูกครับ

เหมือนอย่างเราคุยกับใครสักคน เรามองหน้าเขา

ถ้าสังเกตให้ดีจะพบว่า เราเห็นหน้าของเขาเป็นจุดๆ เท่านั้น

เราต้องกวาดตาเคลื่อนที่ไปตรงนั้นตรงนี้

และอาศัยความจำรูปได้ เป็นเครื่องสนับสนุน

เราจึงเกิดความรู้สึกว่า เราเห็นหน้าเขาทั้งหน้า

ส่วนการเห็นภาพสองมิตินั้น ขอเรียนว่า ไม่ใช่ภาพทางตานะครับ

มันเป็นคำเปรียบเทียบถึงความรู้สึกเท่านั้น

เมื่อใดจิตสักว่ารู้ สักว่าเห็น

เมื่อนั้น รูปก็ดี เสียงก็ดี กระทั่งความคิดนึกปรุงแต่ง ก็จะเป็นเพียงสิ่งถูกรู้ถูกเห็น

เมื่อปราศจากความสำคัญมั่นหมายของจิต

สิ่งที่จิตไปรู้เห็นนั้น ก็ไม่มีความโดดเด่นผิดธรรมดาขึ้นมา

ทุกอย่างจึงเท่าเทียมกันในความเป็นธรรมดา

ใจจึงสัมผัสสิ่งต่างๆ เหมือนอย่างกับตาเห็นภาพสองมิติ

พวกเราอย่าพยายามไปมองภาพสามมิติที่ตาเห็น

ให้กลายเป็นภาพสองมิตินะครับ

มันจะกลายเป็นการเสแสร้งแกล้งทำ

ขอให้เจริญสติสัมปชัญญะให้ต่อเนื่องต่อไปดีกว่าครับ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน พุธ ที่ 1 มีนาคม2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เพราะหลุดพ้น จึงรู้ว่าหลุดพ้นแล้ว

เรื่องของจิตที่พวกเราติดกันอยู่มีความหลากหลายมาก

เช่นเป็นจิตที่เฉยๆ แบบซึมๆ เพราะโมหะแทรก,

จิตสบายใจ ไม่เจริญปัญญา หยาดเยิ้มแบบคนติดยา เพราะราคะแทรก,

จิตทะยานออกนอก ไม่เข้าฐาน ประกอบด้วยโทสะ,

จิตรู้ตัววับเดียว แต่ไม่ตั้งมั่น แล้วทะยานออกคิดปรุงแต่งไปตามความฟุ้งซ่าน,

จิตมีสติ ตั้งมั่นอยู่ได้ แต่กระด้างไม่เป็นธรรมชาติธรรมดา,

ที่ยกมานี้เพื่อเป็นตัวอย่างทางการศึกษาเท่านั้นครับ

ไม่ใช่ว่าคนที่ยกมานี้ ปฏิบัติสู้คนอื่นไม่ได้

อันที่จริง ทุกคนยังติดสิ่งใดสิ่งหนึ่งทั้งนั้น

ผมเองก็ติดเหมือนกัน ไม่ใช่ไม่ติด

เพราะถ้าไม่ติด จิตต้องหลุดพ้นไปแล้วทุกคน

สิ่งที่ติด ก็คือสิ่งที่จิตยังไม่รู้ทัน

ถ้าเมื่อใด จิตรู้ทันในสิ่งที่ติดอยู่ ก็หลุดจากสิ่งนั้นได้

แล้วไปติดสิ่งที่ละเอียดกว่านั้นต่อไป

ดังนั้น จะพ้นการติดได้ เราต้องรู้สภาวะที่กำลังติดอยู่นั้นตามความเป็นจริง

จะตรงกับสภาวะที่พระศาสดาทรงแสดงไว้ว่า

“เพราะเห็นตามความเป็นจริง จึงเบื่อหน่าย

เพราะเบื่อหน่าย จึงคลายความกำหนัด

เพราะคลายความกำหนัด จึงหลุดพ้น

เพราะหลุดพ้น จึงรู้ว่าหลุดพ้นแล้ว”

กระทั่งหลุดพ้น ก็ยังหนีการ “รู้” ว่าหลุดพ้นไม่ได้เลยครับ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน อังคาร ที่ 29 กุมภาพันธ์ 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

การบรรลุธรรมของพระอานนท์

คนที่พยายามเลียนแบบท่านพระอานนท์ ด้วยการเอนนอนโดยหวังมรรคผล

ทำให้ผมนึกขึ้นได้ เพราะเคยได้ยินเรื่องทำนองนี้บ่อยๆ ในหมู่ผู้ปฏิบัติ

เช่นบางท่านได้ยินว่า ครูบาอาจารย์แก้การนั่งหลับในด้วยการไปนั่งริมหน้าผา

ก็เลยเลียนแบบ แต่ย้ายจากริมหน้าผาซึ่งหายาก ไปนั่งริมระเบียงกุฏิแทน

ผลก็คือหลับแล้วตกระเบียงกุฏิ

บางท่านได้ยินว่า คนนั้นคนนี้ไปนั่งในถ้ำที่ผีดุแล้วภาวนาดี ก็เอาบ้าง

ปรากฏว่าภาวนาได้ไม่ดี

ทั้งนี้ก็เพราะเป็นการปฏิบัติแบบมีมารยาสาไถย คิดที่จะจัดฉากเลียนแบบดารา

เมื่อมีความจงใจอย่างนั้น ความจงใจนั้นแหละปิดกั้นความเป็นธรรมดาของจิต

จึงไม่สามารถเจริญวิปัสสนา คือการรู้สภาวธรรมอันเป็นปัจจุบันตามความเป็นจริงได้

การปฏิบัติในขั้นแตกหักนั้น ต้องเจริญสติให้ต่อเนื่องไว้

พยายามอย่าให้ขาดวรรคขาดตอน

ผมเองเคยได้ยินตำรากล่าวเรื่องพระอานนท์บรรลุธรรมบ่อยๆ

ส่วนมากจะระบุว่า ท่านพยายามอย่างเต็มที่แล้ว ไม่สำเร็จ

จึงปล่อยวางการปฏิบัติ เอนกายลงนอน เลิกปฏิบัติเพื่อพักผ่อน

ตรงนี้ก็เคยสงสัยเสมอมาเหมือนกัน ว่าจริงอย่างที่กล่าวกันนั้นหรือไม่

เพราะจิตในขั้นที่เป็นมหาสตินั้น จงใจเลิกปฏิบัติได้เสียที่ไหนกัน

และเมื่ออ่านพระไตรปิฎก ก็ไม่เห็นมีตรงไหนบอกว่า

ท่านเลิกปฏิบัติในขณะที่เอนกายลงนอน

หากแต่ท่าน รู้ อริยาบถที่กำลังเอนลงนอนอย่างละเอียด

ซึ่งก็คือการเจริญกายคตาสติที่ยังไม่ขาดตอนนั่นเอง

ขอให้พิจารณาข้อความต่อไปนี้ดูนะครับ

[617] ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์คิดว่า พรุ่งนี้เป็นวันประชุม

 ข้อที่เรายังเป็นเสกขบุคคลอยู่จะพึงไปสู่ที่ประชุมนั้น ไม่ควรแก่เรา

 จึงยังราตรีเป็นส่วนมากให้ล่วงไปด้วย กายคตาสติ

 ในเวลาใกล้รุ่งแห่งราตรีจึง เอนกาย ด้วยตั้งใจว่า จักนอน

แต่ศีรษะยังไม่ทันถึงหมอนและเท้ายังไม่ทันพ้นจากพื้น

 ในระหว่างนั้น จิตได้หลุดพ้นจากอาสวะ เพราะไม่ถือมั่น

 ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์เป็นพระอรหันต์ได้ไปสู่ที่ประชุม ฯ

[พระวินัยปิฎก  เล่ม  7  จุลวรรคภาค  2  ขันธกะ ]

จะเห็นว่า ไม่มีตรงไหนเลยที่บอกว่า

ท่านยังราตรีเป็นส่วนมากให้ล่วงไปด้วยกายคตาสติ

ในเวลาใกล้รุ่งแห่งราตรี จึงหยุดเจริญสติ แล้วเอนกายลงนอน

หากแต่ท่านเอนกายลงนอนด้วยความรู้เท่าทันตลอดว่าจะนอน

จุดที่น่าสังเกตอีกจุดหนึ่ง ซึ่งผมคิดว่าจะหาคำตอบจากพระไตรปิฎกไม่ได้

ก็คือตรงที่ระบุว่า ท่านใช้เวลาส่วนมากกับการเจริญกายคตาสติ

ก็แล้วเวลาส่วนน้อยที่เหลือ ท่านใช้ไปกับอะไร?

พระไตรปิฎกนั้น มีเหตุมีผล มีประเด็นน่าสนุกสนานให้พิจารณาไตร่ตรอง

เพียงแต่อย่าอ่านแบบข้ามๆ

ไม่เจริญปัญญาเพราะถูกความเชื่อตามๆ กันมาปิดกั้นปัญญาเสียแล้ว

ถ้าอ่านอย่างคนมีปัญญา ก็จะได้แง่มุมเพื่อการปฏิบัติอีกมากมายทีเดียว

 ใครอยากทราบคำตอบ

ขอให้ลองเจริญกายคตาสติแบบใดก็ได้ดูเอาเอง

แล้วจะทราบแก่ใจเองว่า

อะไรที่เข้ามาแทรกการเจริญกายคตาสติอยู่เป็นระยะๆ ในช่วงสั้นๆ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน พฤหัสบดี ที่ 11 พฤศจิกายน 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่