ความรู้สึกตัวเป็นเครื่องที่พาพ้นทุกข์

จริงๆ แล้ว การรู้ตัวสามารถเกิดได้เอง เพราะมันเป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งของจิต เหมือนความโกรธเป็นต้น แต่ไม่มีใครมาบอกเราว่า นั่นแหละเป็นเครื่องที่พาให้พ้นทุกข์ได้ จนกระทั่งมีพระพุทธเจ้าปรากฏขึ้นมาบอกให้รู้ เพราะอย่างที่บอกว่า การรู้ตัวมันเกิดของมันเองได้อยู่แล้ว เพียงแต่เราหันมาทำความรู้จักกับมันเท่านั้นก็พอ เมื่อใดที่รู้จักมัน มันก็จะเกิดขึ้นได้บ่อยๆ เมื่อมันเกิดขึ้นได้บ่อยๆ จิตใจก็จะรับรู้สิ่งต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง (เข้าใจธรรม)

เน้นว่า ให้หันมาทำความรู้จัก ความรู้สึกตัว ก็พอแล้ว ไม่ต้องไปทำอะไรมากกว่านี้หรอกครับ เพราะเช่นถ้าไปทำสมถะให้นิ่ง แต่ไม่รู้จักความรู้สึกตัว ก็ไม่เกิดประโยชน์แม้ว่าจะมีความรู้สึกตัวจากการทำสมถะนั้น บางทีเราก็รู้ตัวดี แต่บางครั้งสติก็หายไปนานแสนนาน จนมันท้อว่า…โห เราทำอะไรไม่ได้เลยเหรอนี่ เป็นกรรมเวรอะไรรึเปล่า… ที่เป็นแบบนี้ก็ไม่ใช่เรื่องที่น่าตกอกตกใจหรอกครับ เพราะนี่คือความเป็นจริง ถ้ายอมรับความจริงนี้ได้ก็ไม่ท้อหรอก

สรุปอีกทีก็แล้วกันว่า ความรู้ตัวนั้นเราทำขึ้นไม่ได้ ที่เราทำได้คือ ทำเหตุปัจจัยให้มันเกิดขึ้นบ่อยๆ ซึ่งตรงนี้แต่ละคนจะไม่เหมือนกัน ไม่ทราบว่าพอสังเกตออกไหมว่า ทำกิจกรรมอะไรแล้วรู้ตัวได้ง่ายบ้าง เช่น เดินเล่นรู้ตัวได้บ่อยไหม นั่งนิ่งๆ รู้ตัวได้บ่อยไหม หากกิจกรรมใดทำแล้วรู้ตัวได้บ่อยได้ง่าย ก็ทำอันนั้นแหละให้บ่อยๆ

ในชีวิตประจำวันนั้น จะมีกิจกรรมหลากหลาย ถ้าเป็นเรื่องงาน เรื่องเรียน ที่ต้องใช้ความคิดความตั้งใจทำมากๆ ก็จะรู้ตัวไม่ได้หรือรู้ได้ยากมากๆ ดังนั้นต้อง ทำใจยอมรับว่า นั่นไม่ใช่เวลาสำหรับฝึกทำความรู้ตัว เวลาสำหรับฝึกทำความรู้ตัว จึงควรเป็นเวลาที่ไม่ได้ทำงาน ไม่ได้เรียนหนังสือ เวลาที่เหมาะฝึกรู้ตัวก็เช่น เวลาไปซื้อของ เวลาเดินทาง เวลาทำงานบ้านที่ไม่ต้องใช้ความคิด เป็นต้น

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

การจดจำสภาวธรรมและความรู้สึกตัว

การจำสภาวธรรมได้นั้น ก็ต้องเกิดจากการที่เรามีความรู้สึกตัวในขณะที่เจอสภาวธรรมใดๆ ซึ่งความรู้สึกตัวนี้ จริงๆ แล้วมันก็มีกันทุกคนมากบ้างน้อยบ้าง ถ้าใครใส่ใจที่จะดูจิตใจตัวเองละก็ จะรู้เลยว่า ความรู้สึกตัวมันก็เป็นสิ่งที่เกิดได้ไม่ยาก แล้วมันก็ไม่ได้เกิดเพราะความตั้งใจให้เกิดด้วย หากแต่ในช่วงแรกของการภาวนา มันจะเหมือนว่าเราต้องสร้างสติสัมปชัญญะหรือสร้างความรู้สึกตัวขึ้น ซึ่งที่จริงแล้ว เราไม่ได้สร้างมันขึ้นมาโดยตรง หากแต่เราทำเหตุปัจจัยที่ให้มันเกิดได้บ่อยๆ เท่านั้น กิริยารู้ จึงไม่ได้ถูกเราสร้างหรือทำขึ้นมาโดยตรง แต่จะเกิดจากการที่จิตมีเหตุปัจจัยบางอย่างทำให้มีกิริยารู้ขึ้น ซึ่งเหตุปัจจัยที่ทำให้กิริยารู้เกิดขึ้นได้ก็มีเช่น การทำจิตให้สงบด้วยสมถะ การตามรู้สภาวธรรม ถ้าตามรู้ได้สติก็มีได้ มันเป็นของคู่กัน (สติในที่นี้หมายถึง สติ สัมปชัญญะ)

หลวงพ่อจะใช้การสอนให้รู้จักสภาวะ เผลอ ซึ่งตรงนี้สามารถทำได้ง่าย เพื่อให้เกิดการจำสภาวะเผลอได้ หลังจากที่จำสภาวะเผลอได้ ต่อไปเมื่อเผลอไป หลังจากหยุดเผลอ กิริยารู้ก็จะเกิดเอง ช่วงแรกจึงเหมือนกับต้องทำอะไรบางอย่างเพื่อให้รู้จักสภาวะเผลอ แต่ก็ไม่ใช่การทำสติ ไม่ใช่การทำกิริยารู้ขึ้นมา

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

การรับมือกับความไม่สบายใจ

เมื่อมีความไม่สบายใจเกิดขึ้น การรู้ความไม่สบายใจนั้นจะมี 2 ลักษณะคือ รู้อย่างมีความรู้ตัว หรือรู้อย่างไม่มีความรู้ตัว หากรู้อย่างไม่มีความรู้ตัว ก็จะเกิดความปรุงแต่งตามมาจนเกิดเป็นทุกข์ขึ้น ซึ่งปกติแล้วผู้ที่ยังภาวนาไม่เป็นก็จะรู้ความไม่สบายใจนี้กันแบบไม่รู้ตัวทั้งนั้น ผลจึงมักออกมาว่า ไม่ชอบที่จะไม่สบายใจ อยากที่จะหายจากความไม่สบายใจ แล้วก็ลงมือกระทำการทางกายบ้าง ทางใจบ้าง ตามความอยากนั้น

หากมีความรู้ตัว แม้ความไม่สบายใจจะยังคงอยู่ แต่ก็ไม่รู้สึกเป็นทุกข์เพราะความไม่สบายใจนั้น ตรงนี้ก็ขึ้นกับความชำนาญในการภาวนาด้วย บางคนรู้ตัวเร็วมากๆ พอเห็นความไม่สบายใจก็รู้ตัวได้เลย คนที่รู้ตัวได้ช้าหน่อย ก็จะเกิดความไม่พอใจ เมื่อเห็นความไม่พอใจก็รู้ตัวขึ้น

ที่ช้ากว่านั้น ก็อาจมารู้ตัวเอาตอนที่ความอยากหายจากไม่สบายใจปรากฏขึ้น ช้าไปอีกก็รู้ตัวเอาก็ตอนลงมือกระทำทางกาย ทางใจ ไปแล้ว แต่ไม่ว่าจะรู้ตอนไหน หลังจากรู้วงเวียนของทุกข์วงนี้ก็จะขาดลง

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เทคนิคในการมีวิหารธรรม

เป็นธรรมดาของเราที่ยังยากที่จะรู้อาการต่างๆ ด้วยความเป็นกลางได้ เพราะส่วนมากถ้าไม่ยินดีจนลืมตัว ก็จะยินร้ายจนลืมตัว ครูบาอาจารย์จึงแนะนำให้เราหาวิหารธรรมอย่างใดอย่างหนึ่งไว้เป็นเครื่องอาศับระลึกรู้ด้วยความเป็นกลาง วิหารธรรมนั้นจะเป็นบรรพะใดๆ ก็ได้ในสติปัฏฐาน 4 ที่พอเราระลึกแล้ว จิตจะรู้ได้ด้วยความเป็นกลาง ไม่ยินดียินร้าย แต่เนื่องจากวิหารธรรมนั้นมีมากมายหลายอย่าง เราจึงต้องสังเกตดูเอาเองว่า สิ่งใดที่พอเราระลึกแล้วจิตเป็นกลางไม่ยินดียินร้ายได้ง่าย เราก็เลือกเอาสิ่งนั้นเป็นวิหารธรรม

ถ้าเรามีวิหารธรรมและเพียรระลึกรู้มันบ่อยๆ จิตก็จะเกิดความเคยชินที่จะรู้สิ่งที่เป็นวิหารธรรมนั้น และจะสามารถใช้เป็นเครื่องระลึกได้ง่ายไม่ว่าจะอยู่ในสถานะการณ์ใด ดังนั้นจึงควรที่จะมีวิหารธรรมเอาไว้สักอย่างหนึ่ง และจะสามารถใช้เป็นอุบายในการทำให้จิตบรรเทาความอ่อนไหวได้เมื่อถึงคราที่จิตเกิดอ่อนไหวขึ้น โดยคราใดที่รู้สึกเหนื่อยล้าและไม่อาจตามรู้จิตที่กำลังอ่อนไหวได้ ก็เพียงแค่หันไประลึกรู้สิ่งที่เป็นวิหารธรรมที่ถนัด เพียงเท่านี้จิตก็จะละจากความอ่อนไหวไปตั้งมั่นเป็นกลางได้ครับ

วิหารธรรม หมายถึงสิ่งใดๆ ก็ได้ที่จิตใช้เป็นเครื่องอาศัยระลึกรู้อยู่โดยส่วนมาก เป็นวิหารธรรมอย่างหนึ่งได้ครับ คือเป็นการระลึกถึงพระพุทธเจ้า เรียกว่าพุทธานุสสติ บางคนก็ชอบใช้ลมหายใจเป็นเครื่องระลึกรู้ เรียกว่า อานาปานุสสติ การนึกว่าพระพุทธเจ้า ท่านยังดูอยู่ ท่านยังอยู่ข้างๆ ยังไม่ไปไหน อันนั้นจะเป็นการคิดนะครับ ซึ่งพอคิดแล้วเรามักลืมตัว ไม่ควรมีการคิดครับ เพราะการคิดมักทำให้ลืมตัว แต่ถ้าหันไปมองพระพุทธรูปแล้วรู้ตัว ก็เรียกว่าระลึกรู้พระพุทธรูปครับ จะให้จิตจดจ่อไว้ แล้วปล่อยว่างๆ ทำอย่างนั้นก็ได้ครับ แต่อย่าบังคับให้จิตจดจ่อตลอด เอาแค่แวบเดียวแล้วปล่อย ปล่อยแล้วลืมตัว ก็ทำใหม่ หรือจะพูดว่า ให้เจตนาดูแวบนึงแล้วปล่อยก็ได้ครับ

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

การรู้กายเช่นไร จึงไม่เพ่ง?

ถาม : ถ้าดูกายตรงๆบางทีผมจะไปเพ่งเอาน่ะครับ อธิบายเกี่ยวกับการตามรู้กายได้ไหมครับว่าเป็นอย่างไร ?

ตอบ : รู้กายต้องรู้กายที่เป็นปัจจุบันนะครับ
ไม่ใช่ตามรู้ว่าเมื่อกี้กายเป็นอย่างไร

ทีนี้เมื่อมารู้กายตรงๆลงปัจจุบันแล้วเกิดอาการเพ่ง
ส่วนมากเป็นเพราะอยากจะดูกายอย่างเดียว จึงไปเพ่งจ้องเอาไปไว้จนแน่นๆ
วิธีดูกายง่ายๆ คืออย่าพยายามดูกายโดยไม่ยอมให้จิตเผลอไป
ให้ดูกายแบบดูสบายๆ จะยืน เดิน นั่ง หรือทำอะไร
ก็ให้รู้สึกมีร่างกายทำนั่นทำนี่ไปสบายๆ ไม่ต้องฝืนบังคับจิตไว้
พอจิตเผลอไปแล้วนึกได้ว่าเผลอไป ก็กลับมาดูกายเอาใหม่ครับ
หรือเมื่อดูกายไปแล้ว หากจิตเกิดสภาวะทางใจ เช่นเกิดราคะ เกิดโทสะ เกิดโมหะ
ก็ไม่ต้องฝืนที่จะดูกายต่อ แต่ให้หันไปดูจิตเอาเลยครับ
พอจิตสงบไม่มีอะไรเด่นชัดให้ดู ก็กลับมาดูกายเป็นเครื่องอยู่ต่อไป

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่