เขียนเมื่อ วัน จันทร์ ที่ 27 มีนาคม 2543 18:49:08
ผู้ปฏิบัติที่ยังเข้าไม่ถึงพระรัตนตรัยด้วยจิตใจอย่างแท้จริง
บางครั้งจะเกิดความเฉื่อย เนือย ในการปฏิบัติธรรม
ทั้งนี้เพราะงานของกรรมฐานนั้น เป็นงานหนัก
และต่อเนื่องไม่มีวันหยุดนักขัตฤกษ์หรือวันหยุดราชการ
ไม่เหมือนการทำงานทางโลก
ที่มีเวลาทำงานและเวลาหยุดที่ค่อนข้างแน่นอน
งานทางโลกมีรางวัลที่เป็นรูปธรรม เช่นเงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส กำไร
ตำแหน่ง อำนาจ และชื่อเสียงเกียรติยศ เป็นต้น
ส่วนงานทางธรรมเช่นการทำทาน รักษาศีล
มีแต่จะต้องเสียสละทรัพย์สินเงินทอง และความสะดวกสบายหลายอย่าง
ยิ่งการภาวนานั้น ไม่เห็นเลยว่า จะได้รับรางวัลในการปฏิบัติเมื่อใด
มีแต่ต้องลำบากเหนื่อยยากอย่างต่อเนื่องทุกวันเวลา
ยากกว่าการทำทานและการรักษาศีลมากนัก
คนส่วนหนึ่งจึงยินดีจะทำทานให้มาก
เพื่อแลกกับมรรคผลนิพพานโดยไม่ต้องปฏิบัติธรรมให้เหนื่อยยาก
จนตกเป็นเหยื่อของนักขาย "นิพพาน" มานักต่อนักแล้ว
ด้วยเหตุเหล่านี้ คนที่เอาดีได้ในทางโลก
จึงมีมากกว่าคนที่เอาดีได้ในทางธรรม
ตราบใดที่คนเรายังนิยมเหยื่อล่อที่เป็นรูปธรรม
และไม่เข้าใจคุณค่าที่แท้จริงของพระศาสนา
***************************************
ผมเองในครั้งที่การปฏิบัติยังล้มลุกคลุกคลาน
ก็เคยเหน็ดเหนื่อยท้อแท้เหมือนกัน
ไม่ใช่ว่าจะเป็นซุปเปอร์แมนมาจากไหน
แต่ก็พยายามปลุกใจตนเองให้ต่อสู้อยู่เสมอ
จนพอจะลืมตาอ้าปากได้บ้างในวันนี้
ประสบการณ์ในการต่อสู้ปลุกใจตนเองก็มีหลายอย่าง
วันนี้เป็นโอกาสดี ที่นึกเรื่องนี้ได้
จึงขอนำมาเล่าสู่กันฟังในหมู่เพื่อนทั้งหลาย
***************************************
บางครั้งที่จิตใจเฉื่อยชาในการปฏิบัติ
ผมจะหยิบหนังสือธรรมะมาสักเล่มหนึ่ง
เช่นพระไตรปิฎกในส่วนของพระวินัยและพระสูตร
ซึ่งอ่านแล้วจะได้รับความเบิกบานชื่นฉ่ำใจอย่างมาก
เพราะจิตใจจะระลึกถึงพระศาสดาและพระมหาสาวกในยุคนั้น
หรืออ่านหนังสือธรรมคำสอนของพ่อแม่ครูอาจารย์ที่ถูกจริต
เช่นหลวงปู่ดูลย์ หลวงพ่อชา หลวงพ่อเทียน รวมทั้งอาจารย์เซ็นบางท่าน
ซึ่งอ่านแล้วจะกระตุ้นความตื่นตัวในการ "รู้"
ถ้าไม่มีจริงๆ กระทั่งประวัติและปฏิปทาของพ่อแม่ครูอาจารย์ ก็น่าอ่าน
เพราะได้เห็นร่องรอยการต่อสู้ของท่าน
สมัยที่ท่านยังลำบากเหมือนเราเองในวันนี้
เมื่ออ่านแล้วก็เกิดกำลังใจที่จะเจริญรอยตามท่านไป
***************************************
ทุก 3 - 4 เดือน ผมจะไปกราบพ่อแม่ครูอาจารย์สักครั้งหนึ่ง
และไปสิงสถิตอยู่ตามวัดป่า ไปอยู่โคนไม้ อยู่ถ้ำ
ไปพบปะกับพระหนุ่มเณรน้อยลูกศิษย์ครูเดียวกัน
เหมือนการไปสอบประจำภาค
หากเป็นการไปกราบพ่อแม่ครูอาจารย์ที่เคยไปศึกษากับท่านแล้ว
ก็จะไปกราบเรียนท่านว่า เคยมาพบท่านครั้งสุดท้ายเมื่อใด
ท่านสอนอะไร และนำไปปฏิบัติแล้วมีผลอย่างไร
หากปฏิบัติผิดก็ขอให้ท่านช่วยชี้แนะแก้ไข
หากถูกแล้ว ก็ขอแนวทางปฏิบัติที่ยิ่งๆ ขึ้นไปอีก
ผมไม่เคยไปกราบพ่อแม่ครูอาจารย์ แล้วไปหัวเราะแหะๆ เรียนท่านว่า
"ช่วงนี้ผมขี้เกียจครับ ผมไม่ค่อยได้ปฏิบัติเพราะมัวเล่นเกมส์กด หรือเอาแต่เที่ยว
จึงมาขอฟังธรรมเพิ่มเติมอีกสักหน่อย
เผื่อท่านจะมีคำสอนเด็ดๆ ที่สามารถเคาะกิเลสของผมให้กระจุยกระจายไป"
ที่ไม่ทำอย่างนี้ก็เพราะอายพ่อแม่ครูอาจารย์
ท่านเป็นผู้ใหญ่แล้ว เป็นนักรบชราผู้คร่ำศึก
ท่านคงไม่ชื่นใจเลยที่พบว่า ลูกหลานวิ่งหนีข้าศึกตั้งแต่ยังไม่เห็นเงา
เสียแรงที่ท่านลำบากขันธ์ ทรมานกายอยู่สั่งสอนเรา
อีกอย่างหนึ่ง ผมคิดว่ากิเลสของใคร คนนั้นก็ต้องต่อสู้เอง
ไม่ใช่ฝันลมๆ แล้งๆ ว่าจะได้ฟังธรรมเด็ดๆ แล้วชนะกิเลสโดยไม่ต้องต่อสู้
หรือเพียงแค่พึ่งธรรมของพ่อแม่ครูอาจารย์ ไม่ต้องพึ่งตนเอง
เพราะธรรมะของพระพุทธเจ้านั้น
ไม่มีธรรมะฟลุ้กๆ มีแต่ธรรมที่ต้อง "ทำ" เอาทั้งสิ้น
ฟังธรรมแล้วก็ออกไปอยู่ตามโคนไม้ ผ่านกลางคืนโดยอยู่กลางแจ้ง
ปฏิบัติธรรมใต้แสงเดือนแสงดาว ฟังเพลงใบไม้ไหวเมื่อลมพัด
สัมผัสกับธรรมชาติด้วยจิตที่ตื่นตัว
ในสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นชินสำหรับคนเมือง
ในเวลากลางวัน บางคราวก็เที่ยวพบปะสนทนากับศิษย์ร่วมสำนัก
แลกเปลี่ยนประสบการณ์ปฏิบัติ ซึ่งจะเป็นเรื่องสนุกสนานน่าฟังมาก
เช่นท่านองค์นั้น ไปเกิดราคะ และต่อสู้ผ่านมาได้อย่างไร
ท่านองค์นี้ ดำเนินจิตอย่างนี้ เกิดผลอย่างนี้
ท่านองค์โน้นกลัวผี ถูกผีที่นั้นๆ หลอก แต่ท่านเอาตัวรอดมาได้อย่างนี้ๆ ฯลฯ
หรือบางทีก็หาของเล่นสนุกในทางจิตใจบ้าง
ซึ่งเรื่องอย่างนี้ต้องเล่นลับหลังพ่อแม่ครูอาจารย์
เพราะมันเป็นเพียงกีฬา ไม่เกี่ยวกับมรรคผลนิพพานแต่อย่างใด
การพบปะครูบาอาจารย์และหมู่เพื่อนเป็นครั้งคราว
จะทำให้เราตื่นตัว ต้องรีบทำการบ้าน
เพื่อว่าเวลาพบท่านเหล่านั้น และถูกถาม
จะได้ไม่เก้อเขินหัวเราะแหะๆ ไม่ได้เรื่องได้ราว
ส่วนการไปอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย
ก็ทำให้จิตใจตื่นตัว แก้ความเฉื่อยชาได้ดีมาก
นักปฏิบัติบางคนนิยมกล่าวว่า อยู่ที่ไหนก็ปฏิบัติได้
ซึ่งก็จริงเหมือนกัน ถ้าปฏิบัติไปถึงระดับหนึ่งแล้ว
แต่บรรดามือใหม่หัดภาวนา หรือมือเก่าล้าหลังอย่างผม
การไปหาบรรยากาศแปลกใหม่ เป็นประโยชน์แน่นอน
***************************************
บางคราวจิตใจเหี่ยวแห้งท้อแท้ อ่านหนังสือแล้วก็ไม่ชุ่มชื่นใจ
จะไปกราบพ่อแม่ครูบาอาจารย์ก็ยังไม่มีโอกาส เช่นไม่มีเวลา หรือไม่มีค่ารถ
ภาวะอย่างนี้ทรมานใจมาก
ยิ่งปฏิบัติไปถึงจุดหนึ่งแล้ว
สติสัมปชัญญะจะทำงานต่อเนื่องทั้งวันไม่มีเวลาเว้นวรรค
จะรู้สึกเหน็ดเหนื่อยทุกข์ทรมานจริงๆ
ไม่เหมือนตอนที่หัดใหม่ๆ
ที่เหนื่อยนักยังเที่ยวดูหนังฟังเพลงให้ลืมๆ การปฏิบัติได้บ้าง
ในภาวะเช่นนี้ ไม่มีอะไรจะทำให้จิตใจชุ่มชื่นได้เท่ากับการทำความสงบ
ผู้ที่เตินวิปัสสนาล้วนๆ จึงเป็นนักปฏิบัติแบบแห้งผาก
ส่วนผู้ที่รู้จักทำความสงบในจิตใจ จะเข้าพักสงบชั่วครั้งชั่วคราว
การปฏิบัติธรรมก็จะเต็มไปด้วยความกระปรี้กระเปร่าเบิกบาน
หลวงปู่เทสก์เคยสอนผมว่า การปฏิบัตินั้นจิตต้องมีสถานีลง
เหมือนเครื่องบินที่ต้องมีสถานี(ท่านคงนึกคำว่าสนามบินไม่ออก)ลงเป็นครั้งคราว
ผมเองคราวหนึ่งจิตใจแห้งผากมาก
เพราะเอาแต่เจริญสติจนลืมความสงบ
ถึงขนาดวิ่งแจ้นไปกราบหลวงพ่อพุธที่วัดป่าสาลวัน
ฟังธรรมแล้ว ก็ไม่ชุ่มชื่นเบิกบานเหมือนที่เคย
ทำอย่างไรก็แก้ไม่หาย
จนต่อมาเหนื่อยหนักเข้าจึงตั้งใจทำสมถะ
กำหนดลมหายใจเข้าออกไป 28 ครั้ง จิตก็รวมพรึ่บ
พอจิตถอนออกจิตก็มารู้ความเกิดดับของอารมณ์ เจริญปัญญาต่อไป
เพียงกระทบอารมณ์วับเดียว ปัญญาก็ตัดอารมณ์ขาดสะบั้นลงในพริบตา
ปัญญาที่มีกำลังของสมาธิหนุน เหมือนอาวุธที่คมกล้า
พออารมณ์ใดเข้ามากระทบจิต อารมณ์นั้นก็ขาดสะบั้นหมด
จิตมีความชุ่มชื่นเบิกบานอีกชั้นหนึ่ง
อันเป็นความเบิกบานด้วยปัญญา ไม่ใช่เบิกบานด้วยสมาธิเหมือนชั้นแรก
***************************************
ผู้ปฏิบัติต้องรู้จักให้กำลังใจตนเอง
โดยอาศัยศรัทธาเป็นแรงใจบ้าง
อาศัยสมาธิเป็นแรงใจบ้าง
และอาศัยปัญญาเป็นแรงใจบ้าง
การปฏิบัติจึงจะให้ประโยชน์ครบบริบูรณ์
คือ (1) ให้ความมีสติสัมปชัญญะ
(2) ให้ความอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน
(3) ให้ของเล่นทางจิตและญาณทัศนะต่างๆ
และท้ายที่สุด คือ (4) ให้มรรคผลนิพพาน
การปฏิบัติ ไม่ได้ให้แต่ความทุกข์ยากเดือดร้อนในปัจจุบัน
โดยมองไม่เห็นจุดหมายปลายทางในอนาคต
แต่ให้ความสุขและความแช่มชื่นอยู่อย่างต่อเนื่องเป็นระยะๆ ไป
ด้วยวิธีเหล่านี้แหละ
นักปฏิบัติจึงจะมีกำลังใจ ไม่เฉื่อยชา และสามารถว่ายน้ำให้ถึงฝั่งได้
***************************************
วันนี้นึกได้เท่านี้เองครับ
และถ้าใครมีอุบายปลุกใจตนเองอย่างไร
ก็เชิญนำมาเล่าให้หมู่เพื่อนฟังกันบ้างนะครับ
